اینترنت بخشی تفکیکناپذیر از زندگی مدرن همه شهروندان جامعه جهانی است که با سرعت همه عرصههای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی و امنیتی را تحت تأثیر خود قرار داده و میدهد. در این میان اینترنت اشیاء که ناظر بر ارتباط اینترنتی اشیاء مختلف - هر چیزی که قابلیت اتصال اینترنتی را داشته باشد- خود ظاهراً بخشی بزرگ از این تحول است. اشیاء با هم و با کاربر یا کاربرانی لینک شده و اقدامات متعددی از جمله پایش، تنظیم سیستمها، عمل مجموعهای برنامهها و اطلاعرسانیهای چند فاکتوری را انجام داده و مجموعاً تا سال۲۰۲۰ به بیش از ۵۰ میلیارد کانکشن میرسد. برای مثال در یک خانه مدرن، تلویزیون، ماشین لباسشویی و ظرفشویی، یخچال، پکیج، دوربینهای نظارتی و سنسورهای اعلام حریق، درهای الکترونیک، موبایل هوشمند، همه با هم و با کاربران مالک یا تعمیر کننده یا حتی کاربران ناخوانده لینک شده و آنچه را که برنامهریزی شده است، انجام میدهند. ممکن است کل زندگی یک فرد را با همه جزئیاتش در اختیار دیگری یا سارقان و باجخواهان و حتی تروریستها قرار داده، یا بنا بر برنامهریزی این افراد، آزادی، امنیت روانی و زندگی افراد هدف را سلب کرده و وی را بهراحتی مجروح یا به قتل برسانند. البته ممکن است ناخواسته یک ارتباط ویروسی هم شود و همه عملکردها را بهشکل خطرناکی مختل کند. به این ترتیب همان قدر که اینترنت اشیا ممکن است رفاه در پی داشته باشد به شکل حادی میتواند چیزی از تمامیت جسمانی، حریم خصوصی و مالکیت و خودمختاری انسان باقی نگذاشته و دست مجرمان و تروریستهای دولتی و غیردولتی را باز بگذارد. برای مثال کسی مثل «ترکی بن عبدالعزیز الجاسر» توسط رژیم سعودی از طریق حساب توییتری بهدلیل افشای نقض حقوق بشر در عربستان ترور میشود.
یعنی اینترنت موبایل امنیت یک ناقد را بهشدت تهدید میکند. همین اتفاق توسط تلویزیونهای هوشمند بر سر حریم خصوصی مردم بیفتد و امنیت فردی آنها را بهشدت نقض کند. میلیونها تلویزیون متصل به اینترنت میتوانند گرایشها و سلایق بینندگان را فهمیده و سپس پیشنهادات خاص خود شامل پیشنهادات تبلیغاتی را روی صفحه اسکرین شما نمایش دهند. از سوی دیگر تبلیغاتچیهای آنلاین میتوانند با حدس زدن سلیقه شما، تبلیغات خود را برای سایر ابزارهای خانگی متصل به اینترنت نیز بفرستند. کمپانی موسوم به Samba TV یکی از شرکتهایی است که تأیید کرده بیش از 4/14میلیون تلویزیون متصل به اینترنت را در جهان پشتیبانی فنی میکند.پلتفرم نرمافزاری سامبا قادر به اتصال به سایر ابزار خانگی متصل به وای فای بوده و بر اساس آمار بیش از 72میلیون ابزار اینترنتی و هوشمند به سامبا وصل هستند. به گفته منتقدین سامبا میتواند حتی زمانی که در خانه نیستید، به ابزار اینترنتدار شما وصل شده و ضمن جاسوسی، حریم خصوصیتان را نقض کند. این در حالی است که داشتن ابزارهای خانگی بهویژه در در برندهای پر مشتری از جمله آیفون، تیسیآل، سونی، الجی و سامسونگ، دارای قابلیت اتصال به اینترنت در ایران بهشدت ترویج میشود و حتی بهصورت ناخواسته به خریداران عرضه میشود. احتمالاً بسیاری از افراد نمیخواهند، در حالی که روی کاناپه و در کنار خانوادهشان تلویزیون میبینند دیگران آنها را ببینند. در واقع اگر هم قرار است اینترنت اشیاء باشد نه تنها نباید حریم خصوصی آنها را نقض کند (اصل اول) بلکه باید کنترلشان هم در اختیار افراد باشد و نه بلعکس.
(اصل دوم). این چالشها در حوزه اقتصاد که عمدتاً از طریق رفتارهای ضدرقابتی و سرقت دادههای تجاری اداره میشود حادتر شده و اقتصاد ملی کشورها را تهدید میکند.
در چنین شرایطی قانونگذار و نهادهای امنیتی و شورای عالی فضای ملی باید پاسخ دهند که چرا از شهروندان و اقتصاد ملی کشور در مقابل عرضه لجام گسیخته اینترنت اشیاء محافظت نمیکند؟. البته سیام مهرماه سال جاری، شورای عالی فضای مجازی در جلسه پنجاه و سوم «الزامات حاکم بر اینترنت اشیاء در شبکه ملی اطلاعات» را در چهار ماده تصویب کرد که اولاً حاوی الزاماتی به معنای حقوقی نیست و صرفاً کلیاتی در باب آنچه ممکن است چالش باشد بیان کرده که اصل ضرورت این مصوبه را زیر سؤال میبرد، ثانیاً در ماده چهار به مرکز ملی رقابت مأموریت ارائه گزارش در شش ماه آینده داده در حالی که چالش هم اکنون نیازمند تصمیمگیری و کنترل فوری است. ثالثاً و خیلی مهمتر اینکه در این زمینه باید قانونگذار با وضع قانون، مانع نقض گسترده حقوق مردم و امنیت تجارت و مالکیت شده و مسأله نحوه دادخواهی و مسوولیت ناقضان این حقوق را مشخص کند.
مطالعات تطبیقی ضرورت قانونگذاری تحت همین عنوان یا قانون امنیت فضای مجازی را تأیید میکند. در نتیجه چالش مذکور با سیاستگذاری و بیان کلیات شورای عالی فضای مجازی حل نخواهد شد.
ورود دیرهنگام و مبهم به چالش حقوقی اینترنت اشیاء (IOT)
Latest from دکتر غمامی
Leave your comment
از پر شدن تمامی موارد الزامی ستارهدار (*) اطمینان حاصل کنید. کد HTML مجاز نیست.